Γιατί μας είναι δύσκολο να ησυχάσουμε και να εξασκηθούμε;
Γιατί άραγε κάτι τόσο απλό όσο το να καθόμαστε σταθεροί, παρατηρώντας την αναπνοή ή τις αισθήσεις στο σώμα, μας φαίνεται δύσκολο; Παρά την πληθώρα αναφορών που αποδεικνύουν την πνευματική, συναισθηματική και σωματική αξία του να ησυχάζουμε για λίγο κάθε μέρα, υπάρχει ένας αριθμός ανθρώπων που αρνούνται να το δοκιμάσουν ή παραιτούνται μετά τις πρώτες φορές.
Ο διαλογισμός mindfulness μπορεί να είναι στην αρχή πρόκληση, ειδικά αν δεν είμαστε και πολύ σίγουροι για τους λόγους που μας οδήγησαν σε αυτόν εξ’ αρχής ή αν δεν έχουμε σωστή υποστήριξη. Πολύ συχνά, φαντάζει αλλόκοτο να καθόμαστε και να αφουγκραζόμαστε τον ακατάπαυστο εσωτερικό μονόλογο του νου μας, αρχίζουμε να βαριόμαστε αν δεν κάνουμε τίποτα για μεγάλο χρονικό διάστημα, ακόμα και αν αυτό είναι μόνο 10 λεπτά.
Μπορούμε να συνοψίσουμε τους πιο σημαντικούς λόγους που αποτρέπει τον περισσότερο κόσμο από την πρακτική του διαλογισμού:
Είμαστε πολυάσχολοι, δεν έχουμε χρόνο.
Το οποίο ενδέχεται να είναι αλήθεια αν κάποιος έχει μικρά παιδιά και μια απαιτητική δουλειά, με οτιδήποτε άλλο συνεπάγονται τα παραπάνω. Ωστόσο, μιλάμε για μια δέσμευση που θα μπορούσε να ξεκινήσει από μόλις 10 ή 20 λεπτών την ημέρα. Οι περισσότεροι από εμάς σπαταλάμε πολύ παραπάνω από αυτό διαβάζοντας την καθημερινή μας εφημερίδα ή σερφάροντας στο internet. Είναι φανερό πως δεν διαθέτουμε χρόνο γιατί συνήθως γεμίζουμε κάθε λεπτό της ημέρας μας με δραστηριότητες, χωρίς ποτέ να πατάμε το κουμπί του pause.
Είναι ιδιαίτερα άβολο να καθόμαστε ακίνητοι για πολλή ώρα.
Αν επιλέξουμε να καθίσουμε οκλαδόν στο έδαφος όταν δεν είμαστε συνηθισμένοι, τότε ναι, ο διαλογισμός μπορεί να γίνει μια άβολη διαδικασία. Αντ’ αυτού όμως, μπορούμε να καθίσουμε σε μια πιο βολική καρέκλα, να δοκιμάσουμε διαλογισμό περπατήματος, ή mindful yoga. Ο κινητικός διαλογισμός είναι εξίσου ευεργετικός με τον στατικό.
O νους μας αδυνατεί να σταματήσει να σκέφτεται.
“Δεν μπορώ να χαλαρώσω. Δεν μπορώ να διαλογιστώ. Απλώς δεν γίνεται! Το μυαλό μου δεν ησυχάζει με τίποτα. Οι σκέψεις μου κοντεύουν να με τρελάνουν. Προσπαθώ να ξεφύγω από τον εαυτό μου και όχι να στραφώ ακόμα περισσότερο προς αυτόν.” Μήπως όλα αυτά ακούγονται αρκετά οικεία;
Πράγματι, το να προσπαθούμε να σταματήσουμε το νου να σκέφτεται είναι σαν να προσπαθούμε να σταματήσουμε τον άνεμο – είναι εντελώς αδύνατο. Συχνά σε διδασκαλίες από την Ανατολή, ο νους περιγράφεται σαν μια μεθυσμένη μαϊμού τσιμπημένη από σκορπιό καθώς, με τον ίδιο τρόπο που η μαϊμού πηδά από κλαδί σε κλαδί, έτσι και το μυαλό μεταπηδά από τη μία σκέψη στην επόμενη, διαρκώς αφηρημένο και πολυάσχολο. Έτσι, όταν καλούμαστε να καθίσουμε σε ησυχία, ερχόμαστε αντιμέτωποι με όλη αυτή τη μανιώδη δραστηριότητα και την εκκωφαντική πνευματική φασαρία. Στην ουσία εκείνη τη στιγμή δεν βιώνουμε κάτι πρωτόγνωρο. Η διαφορά έγκειται στο ότι αντί να βυθιζόμαστε μέσα στο χάος, το παρατηρούμε για πρώτη φορά, αδυνατώντας να αντιληφθούμε πως τόσο καιρό απλά δεν αναγνωρίζαμε την ύπαρξή του.
Αυτή η αδιάκοπη πνευματική διεργασία είναι απολύτως φυσιολογική. Κάποτε υπολογίστηκε πως κατά τη διάρκεια μιας 30 λεπτης πρακτικής διαλογισμού κάνουμε κατά μέσο όρο 300 σκέψεις. Έχουμε περάσει τόσα χρόνια να αγχωνόμαστε, να δραματοποιούμε καταστάσεις, να τρέχουμε χωρίς σταματημό και να αναλωνόμαστε σε άσκοπες εσωτερικές συζητήσεις, που το μυαλό δεν γνωρίζει πως να παραμένει απλά ακίνητο, σε ηρεμία. Αντίθετα, αποζητά να ψυχαγωγηθεί, αποζητά την ένταση και τις εναλλαγές. Και αυτό είναι εντελώς φυσιολογικό, συμβαίνει σε όλους!
Υπάρχουν πάρα πολλοί περισπασμοί, πολύς θόρυβος.
Στις μέρες μας δεν έχουμε τη δυνατότητα να κλειστούμε σε μια σπηλιά παραμένοντας ανενόχλητοι μέχρι να αποφασίσουμε εμείς πότε να επανέλθουμε. Αντίθετα, όλοι μας ερχόμαστε αντιμέτωποι με τους θορύβους και τις πιέσεις του κόσμου γύρω μας. Αυτό που μπορούμε όμως να κάνουμε είναι να μην αφήνουμε τα στοιχεία αυτά να μας επιβάλλονται. Περνούν αυτοκίνητα απ’ έξω; Ας τα αφήσουμε να περάσουν, αρκεί να μην μας πάρουν μαζί τους νοερά. Η ησυχία που ψάχνουμε κρύβεται μέσα και όχι έξω μας. Οι γαλήνιες εμπειρίες είναι σωρευτικές: όσο περισσότερο καθόμαστε, τόσο -σιγά σιγά- το μυαλό μας ησυχάζει και στέκεται με καλοσύνη απέναντι σε οτιδήποτε μας αποσπά.
Τα οφέλη δεν είναι ορατά.
Μερικοί άνθρωποι αντιλαμβάνονται πόσο εποικοδομητικός είναι ο διαλογισμός από την πρώτη κιόλας επαφή, αλλά η πλειοψηφία βλέπει συνήθως διαφορά μετά από μια ή δύο εβδομάδες καθημερινής πρακτικής. Αυτό σημαίνει πως πρέπει να διαθέτουμε αρκετή πίστη προς τον εαυτό μας και την πρακτική προκειμένου να μπορέσουμε να συνεχίσουμε.
Ας κρατήσουμε στο νου μας πως για να κατανοήσουμε τις νότες ενός μουσικού κομματιού χρειάζεται να το ακούσουμε για ώρες, ενώ στην Ιαπωνία η εκμάθηση της τέχνης σύνθεσης λουλουδιών ikebana μπορεί να διαρκέσει έως και 12 χρόνια. Το να μένουμε ακίνητοι συμβαίνει μέσα σε μια στιγμή, όμως μπορεί να χρειαστούμε χρόνο μέχρι να κατακτήσουμε τη στιγμή αυτή – εξ’ ού και η ανάγκη για υπομονή.
Δεν είμαστε καλοί σε αυτό, ποτέ δεν θα το κάνουμε σωστά.
Στην πραγματικότητα, είναι αδύνατο να αποτύχουμε στον διαλογισμό. Ακόμα και αν καθόμαστε βυθισμένοι σε ασταμάτητες σκέψεις επί 20 λεπτά, είναι ΟΚ! Δεν υπάρχει σωστό και λάθος και ο μόνος κακός διαλογισμός είναι αυτός που δεν κάναμε.
Το σημαντικό είναι να συμφιλιωθούμε με την έννοια του διαλογισμού. Είναι απολύτως ανούσιο να αναγκάζουμε τον εαυτό μας να εξασκηθεί και στη συνέχεια να αισθανόμαστε τύψεις αν δεν τα καταφέρουμε ή αν διαλογιστούμε 10 λεπτά αντί για 30. Είναι προτιμότερο να εξασκηθούμε πολύ λιγότερο και να το απολαύσουμε παρά να πιεζόμαστε να παραμείνουμε σε μια στάση επί 45 λεπτά με τα δόντια σφιγμένα, επειδή μας είπαν πως μόνο αυτό θα φέρει αποτελέσματα. Ο διαλογισμός πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ένας σύντροφος ζωής, όπως ένας παλιός φίλος στον οποίο απευθυνόμαστε για να μας στηρίξει και να μας εμπνεύσει. Ο διαλογισμός τελικά είναι για να απολαμβάνεται!
Είναι απλά μια μόδα της New Age εποχής.
Είναι εύκολο κανείς να παρασυρθεί από τις τάσεις που υπόσχονται αιώνια ευτυχία, όμως η πρακτική του διαλογισμού διαγράφει μεγάλη ιστορία πάνω από 2.500 ετών και πλέον υποστηρίζεται από χιλιάδες επιστημονικές έρευνες, ενώ εφαρμόζεται σε πολλά εθνικά συστήματα υγείας παγκοσμίως και στα μεγαλύτερα νοσοκομεία και πανεπιστήμια στον κόσμο.
Με άλλα λόγια, ο διαλογισμός δεν έχει να κάνει με το να αδειάσουμε το νου από σκέψεις. Αντίθετα, μαθαίνουμε να αφήνουμε την αντίσταση στην άκρη και να αποδεχόμαστε οτιδήποτε μπορεί να προκύψει κατά τη διάρκεια της πρακτικής μας: αμφιβολία, ανησυχία, αβεβαιότητα, αίσθηση ανεπάρκειας, φόβος ή επιθυμία, ευχαρίστηση. Κάθε φορά που αντιλαμβανόμαστε πως ο νους μας ταξιδεύει, ονειροπολεί και περιπλανάται στο παρελθόν ή το μέλλον, ας επανέλθουμε στο παρόν, τώρα, σε αυτή τη στιγμή. Το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να δώσουμε προσοχή στα πράγματα ακριβώς όπως είναι. Τίποτε άλλο.
Προσαρμογή από το πρωτότυπο άρθρο των Ed & Deb Shapiro που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Mindful.