Είμαστε εθισμένοι στο στρες;
Αν έχουμε συνηθίσει να ζούμε σε συνθήκες πίεσης, έντασης και στρες, ακόμη και από την παιδική μας ηλικία, ο οργανισμός μας εκπαιδεύεται να λειτουργεί συνεχώς με αυτό τον τρόπο, βρίσκοντας μηχανισμούς άμυνας και αντιμετώπισης που γίνονται συνήθεια.
Το στρες είναι μια βιολογική διαδικασία που αναπτύχθηκε για να μας βοηθήσει να αντιμετωπίζουμε δύσκολες καταστάσεις που απειλούν τον οργανισμό μας.
Όταν νιώθουμε στρες, ορμόνες όπως η αδρεναλίνη και η κορτιζόλη εκκρίνονται στον οργανισμό μας ώστε να μπούμε στη δράση και να αντιμετωπίσουμε απειλές για την επιβίωσή μας ή για να καταφέρουμε κάτι δύσκολο (για παράδειγμα να πατήσουμε φρένο ώστε να αποφύγουμε ένα αυτοκίνητο που περνάει με κόκκινο, να λύσουμε κάποιο δύσκολο πρόβλημα στη δουλειά ή να κατακτήσουμε μια κορυφή περπατώντας στο βουνό).
Με την πάροδο της απειλής, τα επίπεδα των ορμονών είναι σχεδιασμένα για να πέφτουν κατακόρυφα και ο οργανισμός να επανέρχεται σε ισορροπία.
Οι νευροεπιστήμονες αναφέρουν ότι οι ορμόνες του στρες μπορούν να μας κάνουν να νιώθουμε ευφορία, ενεργοποιώντας τα κέντρα της προσοχής και της εγρήγορσης στο περιφερειακό νευρικό μας σύστημα. Ξυπνούν τα νευρωνικά δίκτυα στον οργανισμό μας με τον ίδιο τρόπο που κάνουν τα ναρκωτικά.
Εθισμός στις ορμόνες του στρες
Όσο όμως παραμένουμε σε μια χρόνια κατάσταση μέτριου ή χαμηλού στρες, τα επίπεδα των ορμονών παραμένουν και αυτά σταθερά μέσα στον οργανισμό μας.
Συνηθίζουμε λοιπόν, όσο βιώνουμε κάθε απαίτηση στη ζωής μας σαν απειλή: τα deadlines, τις προθεσμίες στη δουλειά, τον τσακωμό με κάποιο συνάδελφο ή φίλο μέχρι τις καθημερινές υποχρεώσεις με τα παιδιά ή μια απογοήτευση με τον αγαπημένο μας.
Για να ανταπεξέλθουμε στις απαιτήσεις, ψάχνουμε τρόπους για να αυξήσουμε την αδρεναλίνη στο σύστημά μας, σε μεγαλύτερο βαθμό από αυτό που ήδη υπάρχει χρόνια στο σύστημά μας.
Έρευνες δείχνουν ότι η κορτιζόλη, μπορεί να κάνει την περιοχή στον εγκέφαλο που ονομάζεται επικληνής πυρήνας και σχετίζεται με τους μηχανισμούς που κινητοποιούν τον άνθρωπο να επιδιώκει την ανταμοιβή, να γίνει πιο ευαίσθητη στη ντοπαμίνη - το νευροδιαβιβαστή που φέρνει το αίσθημα της απόλαυσης και της ικανοποίησης.
Ο νευροεπιστήμονας και ειδικός στον εθισμό Jim Pfaus, αναφέρει ότι το στρες μπορεί να δημιουργήσει ένα αίσθημα “natural high” - ευφορία που δημιουργείται με τη λήψη ναρκωτικών ουσιών - ενεργοποιώντας τα κέντρα εγρήγορσης και προσοχής στο περιφερειακό νευρικό σύστημα.
“Τα στρεσογόνα γεγονότα μπορούν να ενεργοποιήσουν τα νευρωνικά δίκτυα που συνδέονται με την επιθυμία, με τον ίδιο τρόπο όπως και τα ναρκωτικά”. Γι᾽ αυτό και κάποιοι άνθρωποι αποζητούν το στρες περισσότερο από άλλους.
Μάλιστα, οι άνθρωποι με προσωπικότητες τύπου Α και τύπου D, ή άνθρωποι που έχουν την τάση προς τον έντονο ανταγωνισμό, το άγχος και την κατάθλιψη, μπορεί να έχουν περισσότερες πιθανότητες να νιώσουν ευφορία όταν βιώνουν στρεσογόνες καταστάσεις.
Η Debbie Mandel, συγγραφέας του βιβλίου Addicted To Stress, αναφέρει ότι “ένας άνθρωπος εθισμένος στο στρες αναζητά να μουδιάσει τα συναισθήματά του αντί να αντιμετωπίσει την πηγή της δυστυχίας του και την αίσθηση της έλλειψης ελέγχου. Είναι πιο εύκολο να είμαστε υπερβολικά απασχολημένοι παρά να αντιμετωπίσουμε τον πόνο που μπορεί να νιώθουμε μέσα μας.”
Έτσι ο οργανισμός μαθαίνει να αποζητά τις ορμόνες του στρες προκειμένου να διατηρηθεί σε ισορροπία, με αποτέλεσμα να αναζητούμε το χάος. Και αν δεν υπάρχει χάος, το δημιουργούμε. Δεν αντέχουμε την ηρεμία, την ησυχία, τη γαλήνη διότι σε αυτές τις συνθήκες μας λείπει η ένταση και το στρες. Πώς να αντέξουμε, όταν έχουμε μάθει ότι το αντίθετο είναι το φυσιολογικό;
Πώς μπορούμε να το αναγνωρίσουμε
Σύμφωνα με το Αμερικανικό Ινστιτούτο Στρες, μερικά χαρακτηριστικά που μπορεί να αποτελούν ένδειξη ότι είμαστε εθισμένοι στο στρες είναι τα εξής:
Ανθίζουμε όταν έχουμε πιεστικές προθεσμίες
Καθυστερούμε τις υποχρεώσεις μας μέχρι την τελευταία στιγμή
Δυσκολευόμαστε να μην κάνουμε τίποτα απολύτως
Χρειαζόμαστε πολλές μέρες μέχρι να ηρεμήσουμε στις διακοπές ή ακόμη, δεν ηρεμούμε καθόλου
Στις διακοπές σκεφτόμαστε τη δουλειά ή αποζητούμε συνεχώς έντονες δραστηριότητες
Ανησυχούμε συνεχώς ότι μπορεί να χάνουμε κάτι που συμβαίνει
Νιώθουμε στρες όταν είμαστε μακριά από το τηλέφωνο ή τον υπολογιστή μας
Δυσκολευόμαστε να σταματήσουμε να σκεφτόμαστε τις υποχρεώσεις μας το βράδυ πριν τον ύπνο
Νιώθουμε ότι ποτέ δεν υπάρχει αρκετός χρόνος να κάνουμε όλα αυτά που θέλουμε να κάνουμε
Δεν έχουμε χρόνο να δούμε φίλους ή να ασχοληθούμε με ευχάριστες δραστηριότητες
Νιώθουμε ότι τρέχουμε από τη μια δραστηριότητα στην άλλη
Προτρέχουμε να ολοκληρώσουμε τις φράσεις των άλλων
Αποζητούμε συνεχώς θόρυβο και φασαρία γύρω μας
Αναλαμβάνουμε το ένα project μετά το άλλο
Γεμίζουμε την ημέρα μας με δουλειές και υποχρεώσεις, χωρίς καθόλου χρόνο για ξεκούραση
Τι μπορούμε να κάνουμε
Χρειάζεται προσπάθεια, συνειδητή εξάσκηση για να επανεκπαιδεύσουμε τον οργανισμό μας να λειτουργεί χωρίς στρες. Χρειάζεται να καλλιεργούμε καθημερινά στιγμές γαλήνης, ώστε το νευρικό μας σύστημα να αισθανθεί ασφάλεια και να ξανα-μάθει να βρίσκεται ολοένα και περισσότερο σε ηρεμία, όπως εξάλλου είναι φτιαγμένο.
Ο διαλογισμός mindfulness είναι ένας από τους αποτελεσματικότερους τρόπους να καλλιεργήσουμε συνειδητά την επαφή με το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα. Λίγα λεπτά κάθε μέρα λειτουργούν σαν μια άγκυρα στην οποία ο οργανισμός μας μαθαίνει να επιστρέφει ξανά και ξανά. Δείτε τα online προγράμματά μας για να ξεκινήσετε.
Η σωματική άσκηση επίσης βοηθάει στην εκτόνωση του στρες ενώ εκκρίνει ορμόνες που βοηθούν να εξισορροπηθεί η επίδραση του στρες στον οργανισμό μας.
Η επαφή με τη φύση ηρεμεί το νευρικό σύστημα και φέρνει αίσθηση ηρεμίας.
